CUCURBITACEAE Gynostemma pentaphyllum  (Thunb.) Makino

 Synonym

    none ...
 Thai / English name

  • GYNOSTEMMA
  • PENTA TEA
  • SOUTHERN GINSENG
  • เจียวกู่หลาน
  • ชาสตูล
  • เบญจขันธ์
  • ปัญจขันธ์*
  • อมาชาซูรู
 ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ปัญจขันธ์เป็นไม้เถาล้มลุก อยู่ได้หลายปี ลำต้นหรือเถาเล็กเรียวยาว เส้นผ่าศูนย์กลาง 2 - 4 มม. ที่ข้อมีขนบางๆ และมักมีรยางค์เป็นเส้นยาว ตอนปลายเส้นแยก 2 แฉก ลำต้นเลื้อยยาวแตกแขนง บริเวณข้อของลำต้นสามารถออกรากได้ ลำต้นมีลักษณะค่อนข้างอวบ สีขาวหรือน้ำตาลอ่อน ข้อของลำต้นส่วนที่อยู่ใต้ดินก็สามารถออกรากและแตกยอดใหม่เจริญเติบโตเป็นแขนงใต้ดินหรือแขนงโผล่เหนือดินได้ ใบเป็นใบประกอบแบบฝ่ามือ ออกสลับ ส่วนมากมีใบย่อย 5 ใบ แต่บางครั้งก็มี 3 หรือ 7 ใบ ก้านใบยาว 3 - 7 ซม. มักมีขนบางๆ อยู่เป็นแนวยาว ใบย่อยรูปไข่หรือรูปรี ใบย่อยตรงกลางมีขนาดใหญ่กว่าใบย่อยข้างๆ โดยทั่วไปกว้าง 2 - 4 ซม. ยาว 4 - 8 ซม. ปลายและโคนแหลม ขอบหยักหรือเป็นคลื่นหรือเรียบ ด้านบนสีเขียวเข้มกว่าด้านใต้ใบ มีขนสั้นอยู่ประปรายทั่วไป แต่จะมีขนอยู่มากตามเส้นใบ เส้นแขนงใบมีข้างละ 5 - 7 เส้น ก้านใบย่อยยาว 1 - 4 มม. ดอกแยกเพศและแยกต้น ออกเป็นช่อตามง่ามใบหรือปลายกิ่ง ช่อดอกเพศผู้ เป็นช่อแบบช่อแยกแขนง โปร่ง ยาว 5 - 30 ซม. ช่องแขนงยาว 3 - 15 ซม. ดอกเล็กมาก สีเขียวอมเหลือง ก้านดอกสั้นมาก โคนก้านมีใบประดับเล็กๆ กลีบเลี้ยงโคนติดกันคล้ายรูปถ้วยปลายแยกเป็นแฉกปลายแหลม 5 แฉก เล็กมาก ยาวประมาณ 1 มม. กลีบดอกโคนติดกันคล้ายหลอดสั้น ปลายแยกเป็นแฉกปลายแหลม 5 แฉก ยาวประมาณ 2 มม. เกสรเพศผู้ 5 อัน ก้านชูอับเรณูติดกัน ช่อดอกเพศเมีย เป็นช่อสั้นๆ และมีดอกน้อยกว่าช่อดอกเพศผู้ กลีบเลี้ยงและกลีบดอกคล้ายในดอกเพศผู้มีรังไข่อยู่ใต้วงกลีบภายในรังไข่มี 2 - 3 ช่อง แต่ละช่องมีออวุล 2 เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียมี 2 - 3 อัน ปลายก้านแยกแฉกสั้นๆ 2 แฉก ผลมีเนื้อ ค่อนข้างกลม ขนาดเล็กมาก กว้าง 4 - 6 มม. อาจพบใหญ่ได้ถึง 9 มม. บริเวณใกล้ปลายผลมักมีรอยคล้ายเส้นรอบผล ผลสุกสีดำ มีเมล็ดเล็กมาก 1 - 3 เมล็ด ผิวเมล็ดขรุขระ

เอกสารอ้างอิง :
 (พ.1) สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. ปัญจขันธ์ Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino.. 2548. 1241 มิราคูลัส จำกัด, กรุงเทพ. 104 หน้า.



 Biological activity

ANTIPLATELET ACTIVITY (1)
ANTITOXIC ACTIVITY (1)
CYP1A2 INHIBITION (1)
CYP2B6 INHIBITION (1)
CYP2C19 INHIBITION (1)
CYP2C8 INHIBITION (1)
CYP2C9 INHIBITION (1)
CYP2D6 INHIBITION (1)
CYP3A4 INHIBITION (1)
CYTOCHROME P-448 INHIBITION (1)
CYTOCHROME P-450 INHIBITION (1)
DRUG INTERACTION (5)
EROD INHIBITION (1)
MULTIDRUG RESISTANCE INHIBITION (1)
P-GLYCOPROTEIN INHIBITION (2)

 Interaction with drug

Aspirin*/Acetylsalicylic acid/ASA/Ecosprin (1)
Colchicine (1)
Dexamethasone*/Dexamethazone (1)
Glucocorticoid (1)
Prednisone*/Deltacortisone/Deltdehydrocortisone (1)
Vinblastine*/VLB (1)