ผลของตำรับยาตรีผลาในการป้องกันลำไส้เล็กที่ถูกทำลายด้วยยา methotrexate

การศึกษาผลของตำรับยาตรีผลาในการป้องกันลำไส้เล็กของหนูแรทที่ถูกทำลายด้วยยา methotrexate ซึ่งเป็นยารักษามะเร็งที่มีผลข้างเคียง คือ ทำให้ลำไส้อักเสบ ระบบการย่อยและดูดซึมอาหารผิดปกติ โดยป้อนหนูด้วยตำรับยาตรีผลา 2 สูตร คือ สูตรที่ผสมผลสมอไทย ผล สมอภิเภก และผลมะขามป้อม ในอัตราส่วนที่เท่ากัน (1:1:1) และไม่เท่ากัน (1:2:4) ขนาด 540 มก./กก./วัน 8 วันก่อน จึงเริ่มให้ยา methotrexate ขนาด 12 มก./กก. ควบคู่ไปกับตรีผลา เป็นเวลา 3 วัน เปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม และกลุ่มที่ได้รับยา methotrexate อย่างเดียว พบว่าตำรับยาตรีผลาทั้ง 2 สูตร มีผลเพิ่มระดับโปรตีนในผนังของลำไส้เล็ก (โดยวัดจาก brush border membranes vesicle) เพิ่มปริมาณฟอสโฟไลปิด และglutathione และลดระดับของเอนไซม์ xanthine oxidase ที่เกี่ยวข้องกับการเกิด oxidation และเอนไซม์ myeoperoxidase ที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการอักเสบในเยื่อเมือกลำไส้เล็ก ซึ่งเกิดจากลำไส้เล็กถูกทำลายด้วยยา methotrexate ได้ นอกจากนี้ตำรับยาตรีผลาในอัตราส่วนที่ไม่เท่ากันยังมีผลเพิ่มระดับของเอนไซม์ sucrase, lactase และ Na+-K+ ATPase ในผนังของลำไส้เล็ก (โดยวัดจาก brush border membranes vesicle) และยับยั้งการเกิด lipid peroxidation จะเห็นได้ว่าตำรับยาตรีผลามีผลในการป้องกัน และบรรเทาอาการที่เกิดจากลำไส้เล็กถูกทำลายด้วยยา methotrexate ได้ ซึ่งตำรับยาตรีผลาในอัตราส่วนที่ไม่เท่ากัน จะให้ผลดีกว่าตำรับยาตรีผลาในอัตราส่วนที่เท่ากัน ทั้งนี้เนื่องจากมีการเพิ่มปริมาณของสมอพิเภกและมะขามป้อม ซึ่งมีฤทธิ์ดีในการต้านอนุมูลอิสระ

Phytother Res 2009;23:1092-8.