องค์ประกอบทางเคมีและฤทธิ์รักษาแผลของสารสกัดจากใบของหญ้าตีนตุ๊กแกและส่วนเหนือดินของตำแยแมว

หญ้าตีนตุ๊กแก (Tridax procumbens L.) และตำแยแมว (Acalypha indica L.) เป็นวัชพืชที่มีรายงานการใช้พื้นบ้านในประเทศอินเดียว่ามีฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย ช่วยสมานแผล และต้านการอักเสบ ดังนั้นจึงได้ทำการศึกษาองค์ประกอบทางเคมีและฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่เกี่ยวข้องกับการรักษาแผล ของการใช้สารสกัดเอทานอลของพืชทั้ง 2 ชนิดนี้ร่วมกัน ซึ่งการวิเคราะห์ทางเคมีด้วยเทคนิค gas-chromatography mass-spectrometry พบว่าส่วนผสมของสารสกัดทั้ง 2 ชนิด (ไม่ระบุอัตราส่วน) มีสารประกอบ 50 ชนิด โดยสารที่พบมากที่สุดได้แก่ ergosta-5,7,22-trien-3-ol, (3.beta.,22E) (47.45%), diethyl phthalate (10.67%), ergosta-5,8–dien-3-ol, (3.beta) (5.60%), 2-(imidazo[1,2- α]pyridin-2-yl)phenol (2.84%), และ tritriacontane (2.75%) ซึ่งสาร 2-(imidazo[1,2- α]pyridin-2-yl)phenol มีรายงานฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งสารก่อการอักเสบ การทดสอบฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย E. coli ด้วยวิธี agar well diffusion method โดยใช้สารสกัดจากใบของหญ้าตีนตุ๊กแก สารสกัดจากส่วนเหนือดินของตำแยแมว และส่วนผสมของสารสกัดทั้ง 2 ชนิด (ไม่ระบุอัตราส่วน) ความเข้มข้น 50-500 มคก./มล. พบว่า สารสกัดจากตำแยแมวมีฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรียดีกว่าสารสกัดจากหญ้าตีนตุ๊กแก แต่ส่วนผสมของสารสกัดทั้ง 2 ชนิดมีฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรียดีที่สุด โดยที่ความเข้มข้น 500 มคก./มล. สารสกัดจากหญ้าตีนตุ๊กแก สารสกัดจากตำแยแมว และส่วนผสมของสารสกัดทั้ง 2 ชนิด มีค่าเส้นผ่านศูนย์กลางของบริเวณที่มีการยับยั้งเชื้อ (zone of inhibition) เท่ากับ 6.5 , 7.5, และ 8.5 มม. ตามลำดับ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าสารสกัด 2 ชนิดนี้ออกฤทธิ์เสริมกัน การทดสอบความเป็นพิษต่อเซลล์มะเร็งเต้านมชนิด MCF-T ด้วยวิธี MTT assay ของส่วนผสมของสารสกัดทั้ง 2 ชนิด (ไม่ระบุอัตราส่วน) ที่ความเข้มข้น 1-500 มคก./มล. พบว่า ที่ค่าความเข้มข้น 500 มคก./มล. สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์ได้ 72.60% โดยมีค่าความเข้มข้นที่สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์ได้ครึ่งหนึ่ง (IC50) เท่ากับ 216.45 มคก./มล. จากผลการทดลองคาดว่า การใช้สารสกัดเอทานอลจากใบหญ้าตีนตุ๊กแกร่วมกับสารสกัดเอทานอลจากส่วนเหนือดินของตำแยแมวจะเป็นประโยชน์ในการนำไปพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อใช้ภายนอกในการรักษาแผลและต้านเชื้อแบคทีเรีย

J Mol Struct. 2022;1250:131678.