ฤทธิ์ยับยั้งความเป็นพิษของยาต้านมะเร็ง cyclophosphamide จากมะขามเทศ

การทดสอบฤทธิ์ยับยั้งความเป็นพิษของยาต้านมะเร็ง cyclophosphamide (CTX) ของสารสกัดเมทานอล-น้ำ (1:1) จากเนื้อผลของมะขามเทศ (Pithecellobium dulce) ในหนูเม้าส์จำนวน 90 ตัว โดยแบ่งหนูเป็น 5 กลุ่ม กลุ่มละ 18 ตัว กลุ่มที่ 1 เป็นหนูปกติ กลุ่มที่ 2 ได้รับการป้อนสารสกัดขนาด 40 มก./กก. กลุ่มที่ 3-5 ได้รับการฉีด CTX ขนาด 25 มก./กก.เข้าทางช่องท้อง ติดต่อกันเป็นเวลานาน 10 วัน โดยกลุ่มที่ 4 ได้รับยา MESNA (ยาต้านพิษของ CTX) ขนาด 25 มก./กก. ร่วมกับ CTX และกลุ่มที่ 5 ได้รับสารสกัดขนาด 40 มก./กก. ร่วมกับ CTX ในวันที่ 7 และ 11 หนูกลุ่มละ 6 ตัว (รวม 60 ตัว) จะถูกฆ่าและผ่าพิสูจน์ ในขณะที่หนูอีก 30 ตัวที่เหลือ (กลุ่มละ 6 ตัว) จะถูกเฝ้าสังเกตค่าน้ำหนักตัวเฉลี่ยและถูกวิเคราะห์ผลเลือดทุกๆ 3 วัน เป็นเวลานาน 30 วัน ซึ่งพบว่า สารสกัดมะขามเทศสามารถยับยั้งความเป็นพิษต่อระบบภูมิต้านทาน ความเป็นพิษต่อตับ ไต และทางเดินปัสสาวะซึ่งเกิดจากยา CTX ได้ นอกจากนี้สารสกัดยังมีผลทำให้จำนวนผลรวมของเม็ดเลือดขาว (total leukocyte count), จำนวนเซลล์สร้างเม็ดเลือดในไขกระดูกและการทำงานของเอนไซม์ α-esterase (bone marrow cellularity/α-esterase activity), การแสดงออกของ glutathione, granulocyte-macrophage colony-stimulation factor (GM-CSF) และ interferon gamma (IFN-γ) เพิ่มขึ้น เมื่อเทียบกับกลุ่มควบคุมที่ได้รับ CTX เพียงอย่างเดียว และการศึกษาความเป็นพิษแบบเฉียบพลันโดยป้อนหนูเม้าส์ด้วยสารสกัดขนาด 100 – 2,000 มก./กก. เพียงครั้งเดียว และสังเกตอาการเป็นเวลานาน 14 วัน พบว่าที่ขนาด 2,000 มก./กก. ไม่ทำให้สัตว์ทดลองตายหรือเกิดความผิดปกติใดๆ จึงพิจารณาให้ขนาด 2,000 มก./กก. เป็นขนาดที่ทำให้สัตว์ทดลองตายครึ่งหนึ่ง (LD50) และการศึกษาความเป็นพิษแบบกึ่งเฉียบพลันโดยป้อนหนูเม้าส์ด้วยสารสกัดขนาด 1/5, 1/10, และ 1/20 ของค่า LD50 ติดต่อกันเป็นเวลานาน 28 วัน พบว่าทุกขนาดไม่ทำให้สัตว์ทดลองตายหรือเกิดความผิดปกติใดๆ จากผลการทดลองดังกล่าวแสดงให้เห็นว่า สารสกัดเมทานอล-น้ำของมะขามเทศสามารถยับยั้งความเป็นพิษของ CTX ได้และมีความปลอดภัย ซึ่งน่าจะเป็นประโยชน์ในการนำมาใช้ร่วมกัน

J Food Biochem. 2019;e13083