ฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียของน้ำยาบ้วนปากจากสารสกัดใบกะเพราและโหระพาช้าง

ศึกษาฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย Streptococcus mutans และ Lactobacillus spp. ของตำรับน้ำยาบ้วนปากจากสารสกัดน้ำใบกะเพรา (Ocimum tenuiflorum) และโหระพาช้าง (Ocimum gratissimum) [สารสกัดน้ำต้มจากใบกะเพราและใบโหระพาช้าง (ผงใบแห้งอย่างละ 1 ก. ต้มในน้ำ 100 มล. อุณหภูมิ 60C นาน 15-20 นาที) 500 ไมโครลิตร, ซูโครส 0.3 ก., sodium lauryl sulfate 0.1 ก., sodium benzoate 0.001 ก. ในน้ำเปล่า 10 มล.] เปรียบเทียบกับน้ำยาบ้วนปากทางที่มีขายตามท้องตลาด (commercial oral rinse) ด้วยวิธี agar well diffusion method, protein leakage assay, cytoplasmic leakage assay และ time-kill curve analysis พบว่า น้ำยาบ้วนปากจากสารสกัดใบกะเพราและโหระพาช้างมีฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรียทั้ง 2 ชนิดได้อย่างมีนัยสำคัญเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม (untreated pathogen) โดยมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของพื้นที่ยับยั้งเชื้อ S. mutants เท่ากับ 10, 13 และ 15 มม. เมื่อใช้ความเข้มข้นเท่ากับ 25, 50 และ 100 มคก./มล. ตามลำดับ ในขณะที่น้ำยาบ้วนปากตามท้องตลาด (ไม่ระบุความเข้มข้น) ยับยั้งได้เท่ากับ 19 มม. และมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของพื้นที่ยับยั้งเชื้อ Lactobacillus spp. เท่ากับ 10, 12 และ 14 มม. เมื่อใช้ความเข้มข้นเท่ากับ 25, 50 และ 100 มคก./มล. ตามลำดับ ในขณะที่น้ำยาบ้วนปากตามท้องตลาด (ไม่ระบุความเข้มข้น) ยับยั้งได้เท่ากับ 18 มม. ซึ่งการทดสอบด้วยวิธี protein leakage assay, cytoplasmic leakage assay และ time-kill curve analysis ให้ผลสอดคล้องกัน คือน้ำยาบ้วนปากจากสารสกัดใบกะเพราและโหระพาช้างมีฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรียโดยขึ้นกับขนาดความเข้มข้น และให้ผลใกล้เคียงกับน้ำยาบ้วนปากทางการค้า แสดงให้เห็นว่าตำรับน้ำยาบ้วนปากจากสารสกัดน้ำใบกะเพราและโหระพาช้าง มีประสิทธิภาพในการยับยั้งเชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรคในช่องปากได้

Cureus. 2024;16(8):e67975.