เห็ดขลำหมา (Mycoamaranthus cambodgensis (Pat.) Trappe, S. Lumyong, P. Lumyong, Sanmee & Zhu L. Yang) เป็นเห็ดป่ากินได้ที่พบในป่าผลัดใบของประเทศไทย และมีการนำมาใช้เป็นยาพื้น บ้านสำหรับการฟื้นตัวหลังคลอด การศึกษาฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระของสารสกัด 50% เอทานอลจากดอกเห็ด(fruiting bodies) ด้วยวิธี DPPH radical scavenging assay (DPPH assay) และวิธี Ferric reducing anti-oxidant power (FRAP) พบว่าสารสกัดเห็ดขลำหมามีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระค่อนข้างสูง โดยมีค่าความเข้มข้นของสารสกัดที่มีผลลดจำนวนของอนุมูลอิสระลงครึ่งหนึ่ง (EC50) เท่ากับ 55.51±3.62 มคก./มล. และค่า FRAP value เท่ากับ 166.64±11.43 มคก./มก. เมื่อทดสอบด้วยวิธี DPPH และ FRAP ตามลำดับ สารสกัดเห็ดขลำหมามีฤทธิ์ลดการอักเสบได้ เมื่อทดสอบในเซลล์ macrophages RAW264.7 ซึ่งถูกเหนี่ยวนำให้เกิดการอักเสบ ด้วยสารไลโปโพลีแซคคาไรด์ โดยสารสกัดความเข้มข้น 50-200 มคก./มล. มีผลลดการแสดงออกของสารชักนำการอักเสบ ได้แก่ cyclooxygenase-2 (COX-2), interleukin-1β (IL-1β), interleukin 6 (IL-6), induci-ble nitric oxide synthase (iNOS) และ tumor necrosis factor (TNF-α) ในการศึกษาฤทธิ์ต้านเอสโตร-เจนของสารสกัดในเซลล์มะเร็งเต้านม MCF-7 ที่ถูกเหนี่ยวนำด้วยฮอร์โมน 17β-estradiol (E2) พบว่าสารสกัดที่ความเข้มข้น 12.5 มคก./มล. จะเสริมฤทธิ์ของ E2 ขณะที่สารสกัดความเข้มข้น 50-100 มคก./มล. มีผลลดฤทธิ์ของ E2 ที่เหนี่ยวนำให้เกิดการเพิ่มจำนวนของเซลล์มะเร็งได้ แสดงว่าสารสกัดจากเห็ดขลำหมามีศักย-ภาพในการที่จะนำมาศึกษาและพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพต่อไป
Songklanakarin J Sci Technol. 2020;42(4):865-72.