คำถาม : การต้มยาสมุนไพร
  • ต้องการนำสมุนไพร พญาเสือโคร่ง หรือ โด่ไม่รู้ล้ม หรือ นารีลำพึง หรือ ม้ากระทืบโรง ต้มน้ำ จะอยู่ได้กี่วันครับ ควรใช้ผงหรือเป็นแผ่น
  • Date : 31/10/2568 12:22:00
คำตอบ : การต้มน้ำสมุนไพร สามารถเลือกใช้สมุนไพรแห้งได้ทั้งแบบผงและเป็นชิ้น หากใช้แบบผงเมื่อต้มเสร็จแล้วต้องกรองเอาผงสมุนไพรออกก่อนนำไปรับประทาน โดยหลักการการแพทย์แผนไทยแล้วยาต้มจะต้มในหม้อดิน หรือกระเบื้องหรือภาชนะที่มิใช่โลหะ ใส่น้ำพอท่วมสมุนไพรเล็กน้อย ตั้งไฟขนาดกลางจนเดือด เมื่อเดือดแล้วหรี่เป็นไฟอ่อน และควรคนอย่างสม่ำเสมอ ระยะเวลาของการต้มขึ้นอยู่กับส่วนของสมุนไพร หากเป็นส่วนของใบ ดอก หรือกิ่งขนาดเล็ก จะใช้เวลาต้ม 3-4 นาที หากเป็นส่วนรากหรือแก่น ใช้เวลาประมาณ 10 นาที หรือใช้หลักการต้มแบบ 3 เอา 1 คือ ใส่น้ำ 3 ส่วนและตั้งไฟจนน้ำงวดเหลือ 1 ส่วน จากนั้นกรองเอาแต่น้ำไปรับประทาน

โดยทั่วไปแล้วยาต้มเมื่อต้มแล้วจะรับประทานเลย ไม่เก็บไว้ค้างคืน แต่หากต้องการเก็บข้ามคืน แนะนำว่าให้เก็บในภาชนะที่สะอาดและปิดฝามิดชิด และก่อนนำมาดื่มทุกครั้งให้สังเกตลักษณะสีและกลิ่นของน้ำต้มสมุนไพรว่าเปลี่ยนแปลงไปหรือไม่ หากมีกลิ่นไม่พึงประสงค์หรือเหม็นบูดและมีตะกอนขุ่น อาจเกิดการปนเปื้อนของเชื้อจุลินทรีย์ หากมีลักษณะเช่นนั้นไม่ควรดื่มต่อ ให้ทิ้งและเตรียมใหม่ค่ะ

อ้างอิง : หนังสือสมุนไพรในงานสาธารณสุขมูลฐาน (ฉบับปรับปรุง) สำนักงานคณะกรรมการสาธารณสุขมูลฐาน กระทรวงสาธารณสุข . 2541.