คำถาม : การระเหยเอทานอลออกจากสารสกัดแทนนิน- จะระเหยเอทานอลออกจากสารสกัดแทนนิน จะต้องใช้อุณหภูมิ ความดัน และเวลาเท่าไหร่ ที่ไม่ทำให้สารสกัดเสียสภาพคะ
- Date : 29/8/2568 16:21:00
คำตอบ : การระเหยเอทานอลออกจากสารสกัดแทนนินโดยไม่ทำให้สารสกัดเสียสภาพนั้นเป็นสิ่งสำคัญมาก เนื่องจากแทนนินเป็นสารประกอบที่ค่อนข้างไวต่อความร้อน (heat-sensitive) การใช้อุณหภูมิสูงเกินไปอาจทำให้โครงสร้างของแทนนินเปลี่ยนไป สูญเสียคุณสมบัติ หรือเกิดการสลายตัวได้ เพื่อให้สารสกัดยังคงคุณภาพดีที่สุด เราจึงมักใช้เทคนิคที่เรียกว่า การระเหยแบบหมุนภายใต้สุญญากาศ (Rotary Evaporation under vacuum)
ปัจจัยสำคัญในการระเหยเอทานอลออกจากสารสกัดแทนนิน
1. อุณหภูมิ (Temperature)
อุณหภูมิน้ำในอ่าง (Water Bath Temperature): ควรตั้งอุณหภูมิของอ่างน้ำให้ ต่ำที่สุดเท่าที่จะทำได้ เพื่อป้องกันการสลายตัวของแทนนิน โดยทั่วไปแนะนำให้อยู่ในช่วง 30-40°C อุณหภูมิที่สูงกว่า 40°C ควรหลีกเลี่ยงหากไม่จำเป็นจริงๆ
ทำไมต้องอุณหภูมิต่ำ: อุณหภูมิสูงจะเร่งปฏิกิริยาการสลายตัวของสารประกอบที่ไวต่อความร้อน เช่น แทนนินและสารประกอบฟีนอลิกอื่นๆ
2. ความดัน (Pressure)
การลดความดัน (Reduced Pressure/Vacuum): นี่คือหัวใจสำคัญในการระเหยสารสกัดที่ไวต่อความร้อน การลดความดันภายในเครื่องระเหยจะช่วย ลดจุดเดือดของเอทานอลได้อย่างมาก ทำให้เอทานอลระเหยกลายเป็นไอได้ที่อุณหภูมิต่ำกว่าจุดเดือดปกติ (ซึ่งอยู่ที่ประมาณ 78°C ที่ความดันบรรยากาศ)
อุปกรณ์: คุณควรใช้ ปั๊มสุญญากาศ (Vacuum pump) ที่สามารถสร้างสุญญากาศได้ดี เพื่อให้สามารถควบคุมความดันและระเหยเอทานอลได้ที่อุณหภูมิต่ำที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
ค่าความดัน: ค่าความดันที่เหมาะสมจะขึ้นอยู่กับประสิทธิภาพของปั๊มสุญญากาศและอุณหภูมิของอ่างน้ำ โดยทั่วไปแล้ว ยิ่งความดันต่ำลงเท่าไหร่ ก็จะยิ่งระเหยได้ที่อุณหภูมิต่ำลงเท่านั้น
3. เวลา (Time)
เวลาที่สั้นที่สุดเท่าที่จะทำได้: แม้ว่าเราจะควบคุมอุณหภูมิและความดันได้ดีแล้ว การลดระยะเวลาที่สารสกัดสัมผัสกับความร้อนให้น้อยที่สุดก็ยังคงเป็นสิ่งสำคัญ
Rotary Evaporator ช่วยได้: เครื่องระเหยแบบหมุนจะช่วยเพิ่มพื้นที่ผิวสัมผัสของสารสกัดกับอากาศ ทำให้การระเหยเกิดขึ้นได้เร็วขึ้น ซึ่งช่วยลดระยะเวลาโดยรวม
การสังเกตการณ์: ไม่มีเวลาที่ตายตัวสำหรับการระเหย เพราะขึ้นอยู่กับปริมาณของสารสกัด ความเข้มข้นของเอทานอล และประสิทธิภาพของเครื่องมือที่ใช้ ควรสังเกตการระเหยอย่างใกล้ชิดและหยุดกระบวนการทันทีเมื่อเอทานอลระเหยออกไปจนหมด
สรุปแนวทางปฏิบัติที่ดีที่สุด:
อุปกรณ์: ใช้เครื่องระเหยแบบหมุนภายใต้สุญญากาศ (Rotary Evaporator)
อุณหภูมิ: ตั้งอุณหภูมิน้ำในอ่างให้ ต่ำที่สุดเท่าที่จะทำได้ โดยส่วนใหญ่จะอยู่ที่ 30-40°C
ความดัน: ใช้ ปั๊มสุญญากาศ ที่มีประสิทธิภาพเพื่อลดความดันให้ต่ำที่สุด ซึ่งจะช่วยลดจุดเดือดของเอทานอล
เวลา: ระเหยอย่างช้าๆ และต่อเนื่อง และหยุดกระบวนการทันทีเมื่อเอทานอลระเหยหมดแล้ว เพื่อลดระยะเวลาที่สารสกัดสัมผัสกับความร้อน
อ้างอิง :
1. Vogel. Textbook of Practical Organic Chemistry (5th Edition). Longman, London, 1989.
2. Zubrick JW. The Organic Chem Lab Survival Manual: A Students Guide to Techniques (11th Edition). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc, 2020.
.png){kind=logo}
ศนย์ข้อมูลสมุนไพร FanPage
mpic_mupy 