คำถาม : การสกัดไพลดำและไพลเหลือง- หนูได้ลองทำการสกัดไพลดำและไพลเหลืองด้วยเครื่อง Soxhlet โดยใช้ตัวทำละลายเป็นเฮกเซนและเอทานอล ก่อนนำไปวัดค่าการดูดกลืนแสง ผลปรากฏว่า ในไพลดำและไพลเหลืองที่สกัดโดยเฮกเซนไม่มีพีคขึ้นที่สารเคอร์คูมิน แตาในไพลดำมีน้ำมันค่อนข้างเยอะกว่าไพลเหลือง หนูจึงอยากสอบถามว่า
1. หากต้องการนำน้ำมันที่ได้ไปพัฒนาต่อหรือทำให้บริสุทธิ์มากขึ้นด้วยวิธีการใดได้บ้างคะ
และไพลดำและไพลเหลืองที่สกัดโดยเอทานอล ผลปรากฏว่าในไพลเหลืองเมื่อนำไปวัดค่าการดูดกลืนแสง พบว่ามีพีคขึ้นที่เคอร์คูมินค่ะ
- Date : 31/1/2568 12:43:00
คำตอบ : การสกัดด้วยตัวทำละลายที่ต่างกัน จะทำให้ได้สารที่แตกต่างกัน เนื่องจากสารแต่ละชนิดมีคุณสมบัติละลายได้ในตัวทำละลายแตกต่างกัน ซึ่งการที่สารจะละลายในตัวทำละลายหนึ่ง ๆ ได้นั้น สารทั้งสองชนิดจะต้องมีสมบัติเหมือนกัน ตามกฎ like dissolves like หากต้องการสกัดสารเคอร์คูมิน (curcumin) ต้องศึกษาคุณสมบัติทางเคมีของสารเคอร์คูมินก่อนเลือกตัวทำละลายที่เหมาะสม ซึ่งสารเคอร์คูมินไม่ละลายในน้ำมันหรือเฮกเซน แต่สามารถละลายได้ดีในแอลกอฮอล์ เช่น เมทานอล เอทานอล
สำหรับการสกัดด้วยอุปกรณ์ Soxhlet ในกรณีที่ไม่ได้มีวัตถุประสงค์ในการสกัดสารกลุ่มไขมันจากสมุนไพรตั้งแต่แรก ในขั้นตอนเริ่มต้นของการสกัดมักจะใช้เฮกเซนเป็นตัวทำละลายเพื่อกำจัดไขมันหรือสารในกลุ่ม wax ที่ติดมาในสมุนไพรทิ้งไป แล้วจึงสกัดด้วยตัวทำละลายที่ต้องการ เช่น เมทานอล เอทานอล เอทิลอะซิเตต เป็นต้น
สำหรับการทำให้สารเคอร์คูมินที่อยู่ในสารสกัดบริสุทธิ์ขึ้นส่วนใหญ่จะใช้เทคนิคทาง chromatography ซึ่งสามารถทำได้หลายวิธี เช่น column chromatography, counter-current chromatography, thin-layer column chromatography, semi-preparative high performance liquid chromatography, และ high-speed counter-current chromatography เป็นต้น
อย่างไรก็ตาม สารบริสุทธิ์ที่ได้ต้องได้รับการพิสูจน์โครงสร้างสารด้วยเทคนิคทาง spectrophotometry เช่น ultraviolet-visible (UV-VIS) spectrophotometry, Fourier transform infrared (FTIR) spectroscopy, fluorescence spectroscopy, and nuclear magnetic resonance (NMR) spectroscopy เป็นต้น จึงจะสามารถยืนยันได้ว่าเป็นสารชนิดนั้นจริง ๆ ปัจจุบันมีห้องปฏิบัติการหลายแห่งที่รับตรวจวิเคราะห์ เช่น ศูนย์วิเคราะห์คุณภาพผลิตภัณฑ์ฯ (ฝ่ายสมุนไพร) คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล โทร: 096-812-3539 อีเมล์: mucapqnp@gmail.com ซึ่งท่านสามารถคุยรายละเอียดค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ก่อนได้ค่ะ
สำหรับการนำสารสกัดที่ได้ไปพัฒนาต่อยอด อาจต้องเริ่มต้นด้วยการทบทวนวรรณกรรม (review literature) งานวิจัยของพืชชนิดนั้นก่อนค่ะ โดยอาจจะศึกษาทั้งหมด หรือเลือกเพียงส่วนที่เราสนใจ เช่น สารสำคัญ หรือฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ว่าพืชชนิดนั้นสามารถทำอะไรได้บ้าง จากนั้นจึงนำข้อมูลทั้งหมดมาวิเคราะห์ว่าเราสนใจที่จะลงรายละเอียดในเรื่องใด ฐานข้อมูลที่แนะนำสำหรับการสืบค้นงานวิจัย ได้แก่
PHARM database https://medplant.mahidol.ac.th/pharm/search.asp
Pubmed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
Sciencedirect https://www.sciencedirect.com/
โดยอาจใช้คำค้นเป็นชื่อวิทยาศาสตร์ของพืช เช่น
ไพลดำ --> Zingiber ottensii
ไพล --> Zingiber cassumunar
หรือใช้คำค้นเป็นชื่อสารเคมี เช่น curcumin
ซึ่งการเข้าถึงรายงานการวิจัยฉบับเต็ม หากไม่มีการลงทะเบียนหรือสมัครสมาชิกอาจมีค่าใช้จ่ายค่ะ หรือท่านอาจลองสืบค้นข้อมูลจาก google ด้วยคำค้นลักษณะเดียวกัน แต่ควรเลือกข้อมูลที่มีความน่าเชื่อถือด้วยค่ะ
สารเคอร์คูมินเป็นสารสำคัญที่พบได้ในเหง้าไพล แต่พบได้น้อยหรือไม่พบเลยในเหง้าไพลดำค่ะ
อ้างอิง :
- Ciuca MD, Racovita RC. Curcumin: Overview of extraction methods, health benefits, and encapsulation and delivery using microemulsions and nanoemulsions. Int J Mol Sci. 2023 May 17;24(10):8874. doi: 10.3390/ijms24108874.
- Manasa PSL, Kamble AD, Chilakamarthi U. Various extraction techniques of curcumin-A comprehensive review. ACS Omega. 2023;8(38):34868-78. DOI: 10.1021/acsomega.3c04205
- Jiang T, Ghosh R, Charcosset C. Extraction, purification and applications of curcumin from plant materials-A comprehensive review.Trends Food Sci Technol. 2021;112:41930. doi: 10.1016/j.tifs.2021.04.015.
- Panyajai P, Chueahongthong F, Viriyaadhammaa N, Nirachonkul W, Tima S, Chiampanichayakul S, et al. Anticancer activity of Zingiber ottensii essential oil and its nanoformulations. PLoS One. 2022;17(1):e0262335. doi: 10.1371/journal.pone.0262335.
- Thitinarongwate W, Mektrirat R, Nimlamool W, Khonsung P, Pikulkaew S, Okonogi S, Kunanusorn P. Phytochemical and Safety Evaluations of Zingiber ottensii Valeton Essential Oil in Zebrafish Embryos and Rats. Toxics. 2021;9(5):102. doi: 10.3390/toxics9050102.