ถาม-ตอบ

คำถาม : ขอความรู้การสกัดใบไม้

สวัสดีครับ อยากทราบอยู่ 2 เรื่อง คือ
1. การสกัดสารจากใบไม้สดโดยใช้แช่ในแอลกอฮอล์ 95% ถ้าไม่ต้องการสารแทนนินติดออกมาด้วย จะต้องทำอย่างไร เช่น ใช้เวลาในการแช่แอลกอฮอล์นานเท่าไร
2. เมื่อได้สารสกัดออกมาแล้ว จะเอาแอลกอฮอล์ออกจากสารสกัดยังไง ถ้ามีวิธีการที่ไม่ต้องใช้เครื่องมือซับซ้อนจะดีมากครับ
Date : 29/2/2567 16:19:00

คำตอบ : 1.สารแทนนินเป็นสารที่มีขั้วสามารถละลายได้ในน้ำ แอลกอฮอล์ผสมน้ำ หรือ แอลกอฮอล์ ดังนั้นการการใช้ใบสดแช่ในแอลกอฮอล์ 95% มีโอกาสที่แทนนินจะละลายออกมาเช่นกัน เนื่องจากแอลกอฮอล์ทั้งเมทานอลและเอทานอลเป็น all-purpose solvent ซึ่งมีคุณสมบัติในการละลายได้กว้างทั้งสารที่มีขั้วและไม่มีขั้ว ดังนั้นหากไม่ต้องการแทนนินอาจต้องใช้ตัวทำละลายอื่นที่ขั้วต่ำกว่าแอลกอฮอล์ ดังตาราง 1 ทั้งนี้ขึ้นกับต้องการสกัดสารกลุ่มใด แต่หากต้องการใช้แอลกอฮอล์จริง ๆ คงต้องตากใบไม้ให้แห้งก่อนค่อยนำมาสกัด อาจช่วยทำให้แทนนินละลายได้น้อยลง ส่วนเวลาในการสกัดยิ่งแช่นานก็จะละลายสารออกมาได้มากขึ้น หากใช้เวลาน้อยลงสารอื่น ๆ ก็จะถูกสกัดออกมาได้น้อยลงเช่นกัน ผลของการสกัดอาจแตกต่างในแต่ละพืชอาจต้องทดลองเพื่อหาสภาวะที่เหมาะสมในการสกัดเช่นการเลือกตัวทำละลายและระยะเวลาในการสกัด เพื่อให้ได้สารที่ต้องการออกมาได้มากที่สุด

ตัวทำละลาย	สารสำคัญ
ตัวทำละลายไม่มีขั้ว (Non-Polar solvent)
Chloroform	Terpenoids, Flavonoids
Ether	Alkaloids, Terpenoids, Coumarins, Fatty acids
ตัวทำละลายกึ่งมีขั้ว (Semipolar solvent)
Acetone	Phenol, Flavonols
Ethanol	Tannins, Polyphenols, Polyacetylenes, Flavonols, Terpenoids, Sterols, Alkaloids
Methanol	Anthocyanins, Terpenoids, Saponins, Tannins, Xanthoxyllines, Totarol, Quassinoids, Lactones, Flavones, Phenones, Polyphenols
ตัวทำละลายมีขั้ว (Polar solvent)
Water	Anthocyanins, Starches, Tannins, Saponins, Terpenoids, Polypeptides, Lectins

ตาราง 1 ชนิดตัวทำละลายที่ใช้สกัดสารสำคัญต่างๆ (ดัดแปลงจาก Pandey และคณะ , (1))

2.เมื่อได้สารสกัดที่ออกมาแล้ว จะเอาแอลกอฮอล์ออกจากสารสกัดสามารถทำได้โดยนำสารสกัดนั้นมากรองเอากากสมุนไพรออก นำสารสกัดส่วนใสที่ผ่านการกรองแล้วไประเหยเอาตัวทำละลายออกด้วยเครื่องระเหยสุญญากาศ เช่น rotary evaporator หรือ freeze dryer หรือตั้งบนหม้ออังไอน้ำ แต่หากไม่มีอุปกรณ์ดังกล่าวสามารถระเหยแอลกอฮอล์ออกได้โดยใส่สารสกัดในภาชนะปากกว้างและตั้งไว้บริเวณที่อากาศถ่ายเทปล่อยให้ตัวทำละลายหระเหยเองแต่จะให้เวลานาน หรืออาจใช้ความร้อนช่วยให้ตัวทำละลายระเหยโดยแช่ภาชนะที่มีสารสกัดอยู่ในหม้อที่มีน้ำร้อนที่ตั้งบนเตาไฟหรือเตาไฟฟ้า โดยไม่ตั้งภาชนะที่มีสารสกัดอยู่เบาเตาไฟโดยตรงเพราะอาจทำให้ติดไฟได้และอาจทำให้สารสกัดไหม้ได้เมื่อตัวทำละลายแห้ง อย่างไรก็ตามการใช้ความร้อนอาจทำให้สารสำคัญบางชนิดสลายตัวได้

อ้างอิง : (1) Pandey A. and Tripathi S. 2014. Concept of standardization, extraction and pre phytochemical screening strategies for herbal drug. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry. 2 (5): 115-119.

Web Link ที่เกี่ยวข้อง

ที่อยู่

Social media