คำถาม : ใบบัวบก
  • ถ้าเราเอาใบบัวบกสดหรือเเห้ง ไปต้มในน้ำที่อุณหภูมิ 80-100 องศาเซลเซียส สารสำคัญกลุ่มฟลาโวนอยด์ สารออกฤทธิ์ต้านเชื้อเเบคทีเรีย จะยังมีอยู่ไหมคะ
  • Date : 29/8/2566 17:10:00
คำตอบ : จากการสืบค้นข้อมูลพบว่า การสกัดสารจากใบบัวบก โดยส่วนใหญ่ใช้วิธีการแช่ในตัวทำละลายที่เป็น 80-95% เอทานอล หรือเมทานอล ที่อุณหภูมิห้อง หรือจุดเดือดของตัวทำละลาย โดยมีรายงานการศึกษาเปรียบเทียบการสกัดสารจากใบบัวบกแห้ง ด้วยตัวทำละลาย น้ำ เมทานอล และ เอทานอล ที่อุณหภูมิห้อง (25 องศาเซลเซียส) และจุดเดือด (100, 65, 78 องศาเซลเซียส สำหรับน้ำ เมทานอล และ เอทานอล ตามลำดับ) และวิเคราะห์ปริมาณสาร asiatic acid และ asiaticoside ซึ่งเป็นสารกลุ่ม triterpenoids และเป็นสารออกฤทธิ์หลักในบัวบก พบว่าการสกัดที่อุณภูมิจุดเดือดของตัวทำละลายทั้ง 3 ชนิด สารสกัดที่ได้ มีปริมารสาร asiaticoside เพิ่มขึ้นจากการสกัดที่อุณหภูมิห้อง อย่างไรก็ตามการสกัดด้วยน้ำมีประสิทธิภาพในการสกัดสารดังกล่าวน้อยกว่าการใช้ตัวทำละลาย เมทานอล และ เอทานอล หลายเท่า และการใช้น้ำไม่สามารถสาร asiatic acid ได้ จากรายงานไม่ได้วิเคราะห์สารกลุ่ม flavonoids ซึ่งพบได้น้อยในบัวบก โดยฟลาโวนอยด์ที่พบในบัวบกได้แก่ kaempferol, quercetin, rutin, catechin, naringin, และ apigenin โดยจากคุณสมบัติการละลายของสารฟลาโวนอยด์ดังกล่าวสามารถทำนายได้ว่าการสกัดด้วยอัลกอฮอล์ จะสามารถสกัดสารฟลาโวนอยด์ได้มากกว่าน้ำ และสารฟลาโวนอยด์มักจะไม่คงตัวดัวยความร้อนดังนั้นหากสกัดที่อุณหภูมิถึง 100 องศาเซลเซียส และใช้เวลานานอาจทำให้สารกลุ่มฟลาโวนอยด์สลายตัวได้ โดยสรุปคือหากต้องการสกัดบัวบกให้ได้สารออกฤทธิ์ในกลุ่ม triterpenoids หรือ flavonoids ปริมาณสูงควรใช้ตัวทำละลายเป็น แอลกอฮอล์ เช่นเอทานอล และถ้าต้องการใช้ความร้อนในการช่วยสกัดควรเลือกอุปกรณ์ที่เหมาะสมเพื่อป้องกันการเกิดไฟลุก เพราะแอลกอฮอล์ติดไฟได้ง่าย และสามารถศึกษาเพิ่มเติมได้จาก เอกสารอ้างอิงต่อไปนี้

อ้างอิง :
1. Idris FN, Mohd Nadzir M. Comparative Studies on Different Extraction Methods of Centella asiatica and Extracts Bioactive Compounds Effects on Antimicrobial Activities. Antibiotics (Basel). 2021 Apr 17;10(4):457. doi: 10.3390/antibiotics10040457. PMID: 33920563; PMCID: PMC8073564.
2. Kim W., Kim J., Veriansyah B., Kim J., Lee Y., Oh S., Tjandrawinata R.R. Extraction of bioactive components from Centella asiatica using subcritical water. J. Supercrit. Fluids. 2009;48:211–216. doi: 10.1016/j.supflu.2008.11.007.