ความเป็นมา

โครงการ “การจัดทำฐานข้อมูลอันตรกิริยาระหว่างสมุนไพรกับยาแผนปัจจุบันเพื่อประโยชน์ทางการแพทย์ของไทย” ได้รับทุนวิจัยจากกองทุนภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลการเกิดอันตรกิริยาระหว่างสมุนไพรและยาแผนปัจจุบัน (herb-drug interaction) จากบทความและรายงานการศึกษาวิจัยในคน สัตว์ทดลอง และหลอดทดลองของสมุนไพรที่มีการใช้อยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ และสมุนไพรที่มีการใช้อย่างแพร่หลายในประเทศไทย และมีรายงานการเกิดอันตรกิริยากับยาแผนปัจจุบัน โดยวิเคราะห์ถึงผลและกลไกการเกิดอันตรกิริยาระหว่างสมุนไพรกับยา ได้แก่ อันตรกิริยาทางเภสัชจลนศาสตร์ (pharmacokinetic interactions) ซึ่งมีผลให้ปริมาณของยาที่ออกฤทธิ์เพิ่มขึ้นหรือลดลง และอันตรกิริยาทางเภสัชพลศาสตร์ (pharmacodynamic interactions) ซึ่งเกิดจากสมุนไพรมีผลเปลี่ยนแปลงการออกฤทธิ์ของยาโดยมีผลเสริมฤทธิ์ยา (synergistic effects) หรือลดฤทธิ์ยา (antagonist effects) โดยการเพิ่มปริมาณยาหรือเสริมฤทธิ์ยาในยาบางชนิดอาจทำให้เกิดความเป็นพิษหรือเป็นอันตรายต่อร่างกายผู้ป่วยได้ หรือการลดปริมาณยาและลดฤทธิ์ยาอาจทำให้การรักษาด้วยยาไม่ได้ผล ฐานข้อมูลอันตรกิริยาระหว่างสมุนไพรและยาแผนปัจจุบัน นำเสนอในหัวข้อต่าง ๆ ได้แก่ ผลของการเกิดอันตรกิริยา กลไกการเกิดอันตรกิริยา ความน่าเชื่อถือของข้อมูล โอกาสหรือความเสี่ยงของการเกิดอันตรกิริยา ความรุนแรงของอันตรกิริยา และคำแนะนำในการใช้ เผยแพร่ผ่านทางเว็บไซต์ในรูปแบบของฐานข้อมูลที่สามารถเข้าถึงและสืบค้นได้ง่าย เพื่อให้บุคลากรทางการแพทย์สามารถนำข้อมูลจากฐานข้อมูลไปใช้เป็นแนวทางในการให้คำแนะนำการใช้สมุนไพรร่วมกับยาแผนปัจจุบันแก่ผู้ป่วย และประชาชนผู้สนใจในการเลือกใช้สมุนไพรสำหรับการดูแลตนเอง สามารถเลือกใช้สมุนไพรได้อย่างถูกต้อง ปลอดภัย และมีประสิทธิผลในการรักษาเมื่อใช้ร่วมกับยาแผนปัจจุบัน ป้องกันการเกิดความเป็นพิษหรือไม่ให้ผลในการรักษาจากการใช้สมุนไพรร่วมกับยาแผนปัจจุบัน