ถาม-ตอบ

คำถาม : การสกัดสมุนไพรเพื่อเอาไปเป็นส่วนผสมในสบู่

ขอวิธีทำสารสกัดว่านตาลเดียวและมะหาด ค่ะ
1. ต้องการวิธีทำสารสกัดสมุนไพร เพื่อเอาไปเป็นส่วนผสมในสบู่กลีเซอรีน (MP) ค่ะ เพราะเข้าใจว่าการใส่สมุนไพรสด จะทำให้สบู่เก็บได้ไม่นาน ใช่ไหมค่ะ
2. ถ้าเราใส่ขี้ผึ้งลงไปในส่วนผสม จะมีส่วนช่วยให้สบู่ MP เก็บได้นานขึ้นไหมค่ะ รบกวนสอบถามด้วยนะคะ ขอบคุณมากค่ะ
Date : 25/8/2560 16:21:00

คำตอบ : 1. สามารถสกัดหญ้าดอกคำ (Hypoxis aurea; Star grass) หรือ ว่านตาลเดี่ยว (ใบสดหรือแห้ง) และแก่นมะหาด (Artocarpus lakoocha) ด้วยการต้มด้วยน้ำ และสกัดด้วย 70% เอทานอล ค่ะ

การต้ม
- ชั่งสมุนไพร ย่อยให้ขนาดเล็กพอประมาณ
- เติมน้ำ 3-5 เท่าของน้ำหนัก ถ้าเป็นสมุนไพรสดจะใช้น้ำน้อยกว่า โดยให้น้ำท่วมสูงเกินสมุนไพรประมาณ 5 นิ้ว จดน้ำหนักที่ใช้ ถ้าเป้นสมุนไพรแห้งให้แช่ในน้ำ 20 นาที ก่อนนำขึ้นตั้งไฟปานกลางจนเดือด จับเวลาเมื่อเริ่มเดือด ใช้เวลาประมาณ 30-45 นาที หากน้ำแห้งให้เติมน้ำ เมื่อสีน้ำสกัดไม่เข้มจากเดิม ให้ยกลง กรองด้วยผ้าขาวบาง 3 ชั้น
- นำกากมาต้มซ้ำ เช่นเดิม
- รวมน้ำสกัด 2 ครั้งเข้าด้วยกัน
- ตั้งไฟเคี่ยวต่อจนได้น้ำหนักที่ต้องการ ส่วนใหญ่จะนิยมให้น้ำหนักน้ำสกัดเท่ากับน้ำหนักสมุนไพรที่นำมาสกัด เช่น สมุนไพร 1 กก. เมื่อสกัดเสร็จแล้ว ได้น้ำสกัด 1 กก. ซึ่งง่ายต่อการคำนวณสัดส่วนในเครื่องสำอาง

ข้อเสีย กรณีที่จะเตรียมเก็บนานๆ อาจมีเชื้อแบคทีเรีย หรือรา ทำให้บูดเน่าเสียได้ง่าย สามารถแก้ไขได้ 2 วิธี คือ เติมสารกันเสีย หรือเคี่ยวให้เข้มข้นที่สุดเท่าที่จะทำได้ เช่น เคี่ยวจนเหลือน้ำหนัก 1 ใน 5 แต่ต้องระวังไม่ให้ไหม้ และจดน้ำหนักสุดท้ายที่ได้ หลังจากนั้นให้สรุปการสกัด และเก็บข้อมูลไว้เป็นเทคนิคในการสกัดครั้งต่อไป

การสกัดด้วยแอลกอฮอล์
การหมัก (Maceration)
- ชั่งสมุนไพร ใส่ในถุงผ้า
- แช่แอลกอฮอล์ 2-3 เท่าตัวในภาชนะปิดสนิททิ้งไว้ 7 วัน คนทุกวัน
- กรองเอาส่วนน้ำ บีบสารละลายออกจากกาก
- แล้วเติมสารละลาย เพื่อล้างกาก ทำซ้ำอีกครั้ง เป็นการหมักซ้ำ เพื่อให้ได้สารสกัดมากที่สุด
- เอาสารสกัด 2 ครั้งรวมกัน ระเหยแอลกอฮอล์ออกด้วยเครื่องระเหยสูญญากาศหรือตั้งบนหม้ออังไอน้ำ ก่อนนำไปผสมในสบู่

2. ขี้ผึ้ง (beeswax) เป็นกรดไขมันรูปแบบหนึ่งที่ใช้ในการเตรียมสบู่ มีคุณสมบัติคือช่วยให้เนื้อสบู่แข็งขึ้น และมีคุณสมบัติในการกันความชื้น (moisture resistance) จึงอาจมีส่วนช่วยให้อายุการใช้งานของสบู่ยาวนานขึ้น ทั้งนี้อายุการใช้งานของสบู่ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น กระบวนการผลิตหรือสารสกัดที่ใช้ผสม เป็นต้น

ที่มา :
- หนังสือผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางเพื่อเศรษฐกิจชุมชน สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข
- Souza C, de Freitas LA, Maia Campos PM. Topical formulation containing beeswax-based nanoparticles improved in vivo skin barrier function. AAPS PharmSciTech 2017;doi: 10.1208/s12249-017-0737-x.

Web Link ที่เกี่ยวข้อง

ที่อยู่

Social media