คำถาม : สารสกัดสมุนไพรมะระขี้นก
  • - อยากทราบว่าในมะระขี้นกมีองค์ประกอบทางเคมีอะไรบ้างในแต่ละส่วน เช่น ใบ ลำต้น และผล และมีผลต่อสิ่งมีชีวิตอย่างไรบ้าง
    - ถ้าสกัดสารจากมะระขี้นกด้วยเอทานอลสารที่ได้จะเป็นกลุ่มไหนบ้างค่ะ
    - อยากทราบว่ามะระขี้นกสามารถนำมายับยั้งลูกน้ำยุงลายได้หรือไม่ค่ะ

  • Date : 2/12/2557 10:59:00
คำตอบ : 1. สารสำคัญในมะระขี้นก
               - เมล็ด: โปรตีนหลายชนิด เช่น MAP 30, mormodin, Momordica charantia agglutinin, Momordica charantia lectin, Momordica charantia inhibitor, momordica charantia cytostatic factor, α-momorcharin, β- momorcharin, ρ-insulin, α-aminobutyric acid เป็นต้น และสารในกลุ่ม triterpenes ได้แก่ momordicoside A-E และ vicine เป็นต้น
               - ผล: อัลคาลอยด์ (alkaloid), ซาโปนิน (saponin), amino acid (citrulline), 5-hydroxytryptamine, charantin β-sitosterol stigmasterol acylglucosyl sterols, ρ-insulin สารในกลุ่ม triterpenes เช่น cucurbitacin glycoside, momordicoside F1, F2, G, I, K และ L เป็นต้น
               - ใบ: สารในกลุ่ม triterpenes ได้แก่ momordicine, momordicine I-III, cucurbitan-triterpenes (III, IV, V)
               - ราก: อัลคาลอยด์ (alkaloid) และ ซาโปนิน (saponin)
               - ทั้งต้น: อัลคาลอยด์ (alkaloid), ซาโปนิน (saponin) และสารผสมเสตียรอล charantin
               2. ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา: จากการทดสอบในหลอดทดลองพบว่ามีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือด ฤทธิ์ยับยั้งเซล์มะเร็ง ฤทธิ์ยับยั้งเชื้อไวรัส และเชื้อแบคทีเรีย เป็นต้น
               3. หากสกัดสารสำคัญจากมะระขี้นกด้วยเอทานอลสารสำคัญที่ได้อาจเป็นสารในกลุ่ม อัลคาลอยด์ ซาโปนิน เสตียรอยด์ และ triterpenes ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับส่วนของมะระขี้นกที่นำมาสกัดและโครงสร้างรวมถึงคุณสมบัติของสาร โดยสารที่ละลายได้ดีในเอทานอลจะต้องเป็นสารที่มีขั้วบวก
               4. จากการสืบค้นข้อมูลพบว่า สารสกัดน้ำจากเมล็ดมะระขี้นกที่ระดับความเข้มข้น 2% w/v สามารถฆ่าลูกน้ำยุงภายใน 48 ชั่วโมงได้คิดเป็น 80%

ที่มา :
1. หนังสือองค์ความรู้เรื่องพืชป่าที่ใช้ประโยชน์ทางภาคเหนือของไทย
2. จุลสารข้อมูลสมุนไพร 15(2)
3. ฐาน PHARM