สมุนไพรที่ทำให้เจริญอาหาร

อาการเบื่ออาหาร เป็นอาการหนึ่งที่พบในผู้ป่วยเอดส์เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ สรุปได้ดังนี้

1. สาเหตุทางจิตใจ ผู้ป่วยเครียด คิดมาก ซึมเศร้า ท้อแท้ จิตใจเสื่อมโทรม

2. สาเหตุทางร่างกาย ได้แก่

- โรคติดเชื้อแทรกซ้อน ไม่ว่าจะเป็นเชื้อไวรัส แบคทีเรีย เชื้อรา

- มะเร็งเกือบทุกชนิด เมื่อเป็นแล้วจะมีบางช่วงของโรคโดยเฉพาะตอนเริ่มเป็นมากจะมีอาการเบื่ออาหาร

- จากตัวเชื้อ HIV เอง ซึ่งความจริงก็คือภาวะติดเชื้อชนิดหนึ่งนั่นเอง ทำให้เบื่ออาหารได้ (1)

นอกจากนี้อาการดังกล่าวอาจเกิดจากผลข้างเคียงของยาที่ใช้รักษาในผู้ป่วยเหล่านี้ หรือบางทีอาจเกิดจากการย่อยอาหารที่ผิดปรกติ ภาวะทุพโภชนาการ การทำงานของระบบทางเดินอาหารผิดปกติ รวมทั้งปัจจัยทางด้านสังคมและเศรษฐกิจ ซึ่งหากเกิดเป็นระยะเวลานาน จะทำให้ร่างกายเกิดการขาดสารอาหารได้ (2)

การบำบัดรักษา

1. สาเหตุจากจิตใจ ต้องแก้ที่ต้นเหตุทางใจ ถ้าแก้ไม่ได้หรือระหว่างรอการแก้ปัญหาของจิตใจ ควรปรึกษาแพทย์หรือจิตแพทย์เพื่อได้รับจิตบำบัด และยาระงับความเครียดหรือคลายประสาทร่วมด้วยก็ช่วยได้

2. สาเหตุทางกาย ต้องหาสาเหตุที่ถูกต้อง ถ้าสาเหตุนั้นๆ สามารถรักษาให้เป็นปกติได้ความเบื่ออาหารก็จะลดน้อยลง (1) เช่น เจ็บปากจากการเป็น aphthous ulcer ก็จะให้ยาพวก local anaesthetic หรือให้ oral paste ทาแผล ถ้าเกิดจากเชื้อ HIV ก็ใช้ยาลดการแพร่การเจริญเติบโตของไวรัส เช่น AZT (3) ถ้าไม่หายอาจรับประทานยากระตุ้นให้เจริญอาหาร ซึ่งในผู้ป่วยเอดส์ FDA แนะนำให้ใช้ Dronabinol และ Megestrol acetate (4) ร่วมกับวิตามิน พบว่าได้ผลดีในบางราย อย่างไรก็ตามถ้าการเบื่ออาหารเป็นมากจนทำให้ร่างกายผอมและทรุดโทรมลงเรื่อยๆ ไม่ควรปล่อยทิ้งไว้รีบปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุและให้การรักษาที่ถูกต้องต่อไป (1)

แนวทางการส่งเสริมด้านโภชนาการ

1. รับประทานอาหารทีละน้อย แต่บ่อยครั้ง

2. ให้ผู้ป่วยประกอบและรับประทานอาหารในบริเวณที่มีอากาศถ่ายเท

3. เพิ่มสารอาหารที่ร่างกายขาดลงในอาหารที่ผู้ป่วยรับประทานเป็นประจำ เช่น ไมโล โอวัลตินแทนการดื่มชา

4. ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมรวมถึงปัจจัยด้านจิตใจและสังคม เช่น รับประทานอาหารกับเพื่อนหรือครอบครัว ฟังเพลง ดูทีวี ฟังวิทยุ อยู่ในบรรยากาศและสิ่งแวดล้อมที่ผ่อนคลายขณะรับประทานอาหาร

5. รับประทานอาหารเมื่อหิวและวิธีหนึ่งที่สามารถช่วยทำให้อยากอาหาร คือ การรับประทานขนมปังกรอบที่มีรสเค็ม เมื่อตื่นนอนตอนเช้า ซึ่งสามารถลดอาการคลื่นไส้ได้ด้วย อีกวิธีหนึ่งคือ การรับประทานกล้วย 30 นาทีก่อนรับประทานอาหาร หรือการบ้วนปากด้วยน้ำเย็นหรือน้ำขิงเล็กน้อย (2)

เอกสารอ้างอิง

1. ดวงสมร พันธุเสน วีรสิทธิ์ สิทธิไตรย์ อังคณา สริยาภรณ์ โสภา เธียรวิจิตร. คู่มือการดูแลผู้ติดเชื้อเอดส์โดยครอบครัวและชุมชน. โครงการโรคเอดส์ สภากาชาดไทย. กรุงเทพฯ:บ. สำนักพิมพ์สุภา จำกัด, 2538:106 หน้า.

2. แนวทางการส่งเสริมสุขภาพผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์สำหรับบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข. กองโรคเอดส์ กรมควบคุมโรคติดต่อ กระทรวงสาธารณสุข. กรุงเทพฯ:โรงพิมพ์การศาสนา, 2544:106 หน้า.

3. วิชาญ วิทยาศัย ประคอง วิทยาศัย. เวชปฏิบัติในผู้ติดเชื้อเอดส์. กรุงเทพฯ:บ. โอ. เอส.พริ้นติ้งเฮ้าส์ จำกัด, 2540:316 หน้า.

4. http://www.fda.gov. Available access 21/02/2003.